دیسک کمر چیست؟
در ستون فقرات بدن انسان بين مهره های کمری استخوانی بالشتک ها يا صفحاتی از جنس غضروف قرار دارند كه به آنها ديسک گفته ميشود و واضحا در کمر به آنها دیسک کمر گفته می شود. دیسک کمر به انگلیسی lumbar disc hernistion گفته می شود.
دیسک کمر از چه جنسی ساخته شده است؟
در کمر افراد ساختار ژله ای شکلی وجو دارد که عمدتا از آب و کمی پروتئین و دیسک کمر را تشکیل می دهد. معمولا افراد دیسک را کمردرد هایی می دانند که بسیار دردناک بوده و مانع فعایتهای روزانه می شود. بنابراین همانطور که عنوان شد بیماری دیسک کمر در حقیقت به وضعی فتق دیسک کمر اطلاق می شود.
همانطور که در شکل سمت راست مشاهده می کنید بیرون آمدن ماده ژله ای داخل دیسک کمر، عصبی که از کنارش رد می شود را تحریک می کند، این در واقع همان پارگی دیسک کمر می باشد. مجموعه چند ریشه عصب که توسط دیسک های کمر تحریک می شوند، موجب تحریک عصب سیاتیک ناشی از دیسک کمر شده که به آن درد سیاتیکی می گویند. بنابراین در بسیاری از موارد دیسک کمر و سیاتیک به نوعی مطرح کننده یک بیماری هستند.
علائم دیسک کمر
دیسک کمر معمولا با علایم زیر همراه است:
• درد و بیحسی، اغلب در یک سمت بدن؛
• دردی که به دست یا پا هم کشیده میشود؛
• دردی که شبها یا با انجام حرکات خاص شدت میگیرد؛
• دردی که بعد از نشستن یا بلند شدن بیشتر میشود؛
• دردی که بعد از پیادهرویهای کوتاه به وجود میآید؛
• ضعف عضلانی غیرقابل توصیف؛
• مورمور شدن، درد یا سوزش در مناطق آسیبدیده.
عوامل تاثیر گذار در ایجاد دیسک کمر
یکی از عوامل فشار زياد و ناگهاني مثل زمينخوردن يا بلندكردن يك جسم سنگين می باشد، از سایر عوامل ایجاد دیسک کمر نیز اعمال فشارهای كم اما مكرر می باشد، مثلا سالها فرد طولانی پشت میز خود می نشیند و تدریجا دیسک کمر را تحریک می کند ولی هرنی و فتق دیسک بعضی چندین سال رخ می دهد اما علت آن را باید در تمام این سال هایی جستجو کرد که فرد بدون ورزش و تناوب در کار طولانی نشسته است.
در زمانی که فرد به سمت جلو خم ميشود يا تنه را به يك سمت ميچرخاند ديسک های كمر نیز بيشتر به سمت عقب فشرده ميشوند. پس زمانی که فرد بهطور مكرر به جلو خم شده يا بارها با چرخش تنه مواجه باشد، احتمال فتق ديسك فرد افزايش مييابد.
مراقبت و جلوگیری از بروز مشکل در دیسک کمر
- ورزش کنید!
تقویت ماهیچهها و عضلات بدن به تثبیت و حمایت از ستون فقرات کمک میکند.
- حفظ حالت بدنی خوب (نحوه نشستن و ایستادن)
وضعیت بدنی خوب، فشار روی ستون فقرات و دیسکها را کاهش میدهد. زمانی که برای مدت طولانی مینشینید، کمر خود را صاف نگه دارید. اشیاء سنگین را به درستی بلند کنید. در هنگام کار کردن بگذارید فشار بر روی پاها باشد و نه کمر.
- حفظ وزن مناسب
وزن اضافی فشار زیادی بر روی ستون فقرات و دیسکها وارد میکند و آنها را نسبت به فتق دیسک آسیب پذیر میکند.
روشهای تشخیص دیسک کمر
معمولا در معاینات اولیه، پزشک معالج با انجام چند آزمایش فیزیکی، منبع درد و ناراحتی شما را با بررسی عملکرد عصب، عضلات و تست توانایی آنها پیدا میکند. با این کار شما هنگام حرکت بدنتان یا دستزدن به مناطق آسیبدیده، عکسالعمل نشان خواهید داد و محل درد مشخص میشود. از طرفی شرح حال شما و سابقهی دردهایتان هم در تشخیص مشکل، مؤثر خواهد بود.
انواع عکسبرداریهای پزشکی هم میتواند محل درد و ناحیهی آسیبدیده را مشخص کند.
- اشعهی X؛
- سی تی اسکن؛
- اسکن MRI؛
- دیسکوگرام (discogram) (تزریق با فشار مایعی به محل درد بیمار و ثبت هرگونه پاسخ داده شده).
درمان دیسک کمر چیست؟
آنچه مسلم است این است که تمام کمر دردها و دردهای ناحیه ستون فقرات دیسک نیست و با استفاده از یک روش درمان نمی شود.قبل از هر چیز لازم است معاینات لازم توسط پزشک متخصص صورت پذیر تا مشخص شود که علت درد چه بوده و در صورت وجود علت اسکلتی و عضلانی در درد کمر یا دیسک کمر، درمانهای بدون جراحی و غیر تهاجمی آن در پیش گرفته شود.
گفتنی است برخی دلایل دردهای کمری و علت دیسک کمر مربوط به داخل بدن می باشند که مستقیما با ستون فقرات بیمار در ارتباط نیستند.
پزشک متخصص با توجه به برخی عوامل نظیر سن بیمار، سوابق پزشکی بیمار، شدت و علت کمردرد، روند بیماری و نیز نظر شخصی بیمار اقدام به اتخاذ استراتژی هایی جهت بهبود کمر درد وی می نماید.
دارو درمانی
داروهای بدون نسخهی مسکن ضد التهاب و ضد درد مانند آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن (NSAIDS) میتواند برای مدیریت درد طولانی مدت و کاهش تورم استفاده شود.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی میتواند ابزار ارزشمندی باشد برای کمک به کاهش عوامل تشدید کننده وتداوم بیرونزدگی دیسک کمر که متعاقباً موجب درد و اختلال عملکردی کمر میشود.
طب سوزنی
طب سوزنی شامل وارد کردن سوزنهای کوچک و یا اِعمال فشار بر برخی از نقاط "انرژی" در ستون فقرات است. زمانی که این سوزنها به نحو صحیح قرار داده شود، بیمار احساس سنگینی، بیحسی، سوزن سوزن شدن و گرما را با مقداری درد در اطراف نقاط سوزنی تجربه خواهد کرد.
مگنت تراپی
مگنت تراپی شکلی از طب جایگزین است که با استفاده از میدانهای مغناطیسی به درمان عوارض پزشکی میپردازد. دستگاههای مغناطیسی میتواند درد را کاهش دهد و برای بیرونزدگی دیسک بین مهرهای از ارزش درمانی برخوردار است. پزشک با توجه به ارزیابی وضعیت کمر شما از مگنت تراپی برای نقاط ماشهای درد استفاده میکند.
لیزر درمانی
لیزر درمانی یک روش پزشکی است که از انرژی بسیار متمرکز نور لیزر برای درمان درد و التهاب استفاده میکند. لیزر در سطح سلولی عمل میکند و با تحریک فرآیند طبیعی ترمیم بدن، موجب رفع التهاب، کاهش درد و افزایش مقاومت کششی بافتهای اطراف دیسک و به طور کلی سهولت فرایند درمان میشود.
تزریق اپیدورال
تزریق استروئید اپیدورال (ESIs) یک گزینهی درمانی رایج برای بسیاری از انواع مشکلات کمر، از جمله بیرونزدگی دیسک میباشد. در این روش، داروی استروئید اپیدورال به طور مستقیم (و یا بسیار نزدیک) به منبع ایجاد درد وارد میشود. اگر چه اثرات تزریق معمولاً موقتی است (یک هفته تا یک سال)، اما تزریق اپیدورال میتواند در طول یک حملهی حاد دیسک، بسیار مفید باشد.
اوزون درمانی
اوزون را میتوان برای کاهش حجم و کاهش فشردگی دیسک آسیب دیده، به آن تزریق نمود.
فیزیوتراپی و ورزش
فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی با حرکات تقویتی و کششی میتواند به استقرار بهتر و آسانتر ستون فقرات و پشتیبانی بهتر دیسکها کمک کند.
جراحی باز
آندوسکوپی دیسک
در این روش درمانی با اندوسکوپ و با کمترین تهاجم وارد کانال شده و با حداقل عوارض نسبت به روشهای قبلی، ضمن دستیابی به تمامی نتایج جراحی باز، شانس موفقیت نیز بسیار بالاست. همچنین عدم بستری بیمار بعد از جراحی، کاهش هزینهها، پوشش بیمهای، عدم نیاز به تجویز آنتی بیوتیک و کاهش آسیبهای عصبی و عروقی از دیگر امتیازات روش اندوسکوپی است.
دردهایی که نباید با دیسک کمر اشتباه بگیرید
خیلیها دردهای آرتروزی را با دیسک کمر اشتباه میگیرند. در حالی که آرتروز در واقع به معنی پیر شدن بافتهای استخوانی و مفصلی است.